Içerdäki howanyň hapalanmagy, bişirmek we ýylatmak üçin odun, ekin galyndylary we goýun ýaly gaty ýangyç çeşmelerini ýakmak bilen ýüze çykýar.
Şeýle ýangyçlaryň ýakylmagy, esasanam garyp maşgalalarda howanyň hapalanmagyna, wagtyndan öň ölüme sebäp bolup bilýän dem alyş kesellerine sebäp bolýar. BSG içerdäki howanyň hapalanmagyny "dünýädäki iň uly daşky gurşaw saglygy töwekgelçiligi" diýip atlandyrýar.
Içerdäki howanyň hapalanmagy wagtyndan öň ölüm üçin esasy töwekgelçilik faktorlaryndan biridir
Içerdäki howanyň hapalanmagy, garyp ýurtlarda wagtyndan öň ölüm üçin esasy töwekgelçilikdir
Içerdäki howanyň hapalanmagy, dünýädäki iň uly daşky gurşaw meseleleriniň biridirdünýäniň iň garyplaryköplenç nahar bişirmek üçin arassa ýangyç alyp bilmeýärler.
TheGlobal kesellukmançylyk journalurnalynda çap edilen ölümiň we keseliň sebäpleri we töwekgelçilik faktorlary boýunça esasy global gözlegdirLancet.2Töwekgelçilik faktorlarynyň giň topary bilen baglanyşykly her ýyl ölýänleriň sany baradaky bu çaklamalar şu ýerde görkezilýär. Bu diagramma global jemi üçin görkezilýär, ýöne “üýtgeýän ýurt” üýtgetmek arkaly islendik ýurt ýa-da sebit üçin öwrenilip bilner.
Içerdäki howanyň hapalanmagy, ýürek keselleri, pnewmoniýa, insult, süýji keseli we öýken ragy ýaly ölümiň dünýädäki esasy sebäpleriniň birnäçesi üçin töwekgelçilikdir.3Diagrammada munuň dünýäde ölüm üçin esasy töwekgelçilik faktorlaryndan biridigini görýäris.
Şoňa göräGlobal keselGözleg 2313991 adamyň ölümine soňky ýylda jaýyň hapalanmagy sebäp boldy.
IHME maglumatlary has ýakyn bolany üçin, içerdäki howanyň hapalanmagy baradaky işimizde esasan IHME maglumatlaryna bil baglaýarys. Theöne bellemeli zat, BSGG içerdäki howanyň hapalanmagy bilen baglanyşykly ölümleriň ep-esli bölegini neşir edýär. BSG 2018-nji ýylda (iň soňky maglumatlar) 3,8 million adamyň ölendigini çaklady.4
Içerki howanyň hapalanmagynyň saglyga täsiri pes girdejili ýurtlarda has ýokary. Pes sosiodemografiki görkezijisi bolan - interaktiw diagrammada 'Pes SDI' bolan ýurtlaryň bölünişigine seretsek, içerdäki howanyň hapalanmagynyň iň erbet töwekgelçilik faktorlarynyň biridigini görýäris.
Içerdäki howanyň hapalanmagy sebäpli ölümleriň dünýä derejesinde paýlanyşy
Global ölümleriň 4.1% -i içerdäki howanyň hapalanmagy bilen baglanyşykly
Içerdäki howanyň hapalanmagy, soňky ýylda 2313991 adamyň ölmegine sebäp boldy. Bu, dünýädäki ölümleriň 4.1% -ine içerdäki howanyň hapalanmagynyň sebäp bolandygyny aňladýar.
Bu ýerdäki kartada, içerdäki howanyň hapalanmagy bilen baglanyşykly her ýyl ölýänleriň paýyny görýäris.
Wagtyň geçmegi bilen ýa-da ýurtlaryň arasynda içerdäki howanyň hapalanmagy bilen baglanyşykly ölümleriň paýyny deňeşdirenimizde, diňe içerdäki howanyň hapalanmagynyň derejesini däl, eýsem agyrlygyny hem deňeşdirýäris.kontekstindeölüm üçin beýleki töwekgelçilik faktorlaryndan. Içerdäki howanyň hapalanmagynyň paýy diňe bir näçe adamyň wagtyndan öň ölýändigine däl-de, eýsem adamlaryň başga näme bilen ölýändigine we munuň üýtgemegine baglydyr.
Içerdäki howanyň hapalanmagy sebäpli ölýän paýa seredenimizde, Saharanyň günortasyndaky Afrikanyň iň pes girdejili ýurtlarynda sanlar ýokary, ýöne Aziýanyň ýa-da Latyn Amerikasynyň ýurtlaryndan düýpgöter tapawutlanmaýar. Şol ýerde, içerdäki howanyň hapalanmagynyň agyrlygy - ölümiň paýy hökmünde aňladylýar - pes girdejili beýleki töwekgelçilik faktorlarynyň roly bilen maskalanýar.howpsuz suw, garyparassaçylykwe töwekgelçilikli faktor bolup durýan howply jynsAIW / AIDS.
Pes girdejili ýurtlarda ölüm derejesi iň ýokary
Içerdäki howanyň hapalanmagy sebäpli ölüm derejesi, onuň ýurtlar bilen wagtyň geçmegi bilen ölümine edýän täsirleriniň tapawudyny takyk deňeşdirmäge mümkinçilik berýär. Öň öwrenen ölümlerimiziň paýyndan tapawutlylykda ölüm derejesi beýleki sebäpleriň ýa-da töwekgelçilik faktorlarynyň üýtgemegine täsir etmeýär.
Bu kartada dünýädäki howanyň hapalanmagyndan ölüm derejesini görýäris. Ölüm derejesi belli bir ýurtda ýa-da sebitde 100,000 adama ölýänleriň sanyny ölçýär.
Countriesurtlaryň arasyndaky ölüm derejesindäki uly tapawutlar düşnükli zat: pes girdejili ýurtlarda, esasanam Saharanyň günortasyndaky Afrika we Aziýada ýokary.
Bu nyrhlary ýokary girdejili ýurtlar bilen deňeşdiriň: Demirgazyk Amerikada 100,000 adamda 0,1 ölümden pes. Bu 1000 esse tapawut.
Şonuň üçin içerdäki howanyň hapalanmagy meselesi aç-açan ykdysady bölünişige eýe: bu ýokary girdejili ýurtlarda bütinleý diýen ýaly ýok edilen, ýöne pes girdejili ekologiýa we saglyk meselesi bolup galýar.
Görnüşi ýaly, girdeji bilen deňeşdirilende ölüm derejesini meýilleşdirenimizde bu gatnaşygy aýdyň görýärisşu ýerde. Güýçli negatiw gatnaşyk bar: ýurtlar baýlaşdygyça ölüm derejesi azalýar. Bu haçan bolýardeňeşdiriňaşa garyplyk derejesi bilen hapalanmagyň täsiri arasynda.
Içerdäki howanyň hapalanmagyndan ölüm wagtyň geçmegi bilen nähili üýtgedi?
Içerdäki howanyň hapalanmagy sebäpli ýyllyk ölüm dünýä derejesinde azaldy
Içerdäki howanyň hapalanmagy ölüm üçin töwekgelçilik faktorlarynyň biri we pes girdejili töwekgelçilik faktorlarynyň biri bolsa-da, dünýä soňky onýyllykda möhüm ösüş gazandy.
Bütin dünýäde ýapyk howanyň hapalanmagy sebäpli ýyllyk ölýänleriň sany 1990-njy ýyldan bäri ep-esli azaldy. Dünýäde içerdäki howanyň hapalanmagy sebäpli ölýänleriň sanyny görkezýän wizual görnüşde görýäris.
Dowam edilendigine garamazdan diýmekdirilatyň köpelmegiSoňky onýyllyklardajemiiçerdäki howanyň hapalanmagy sebäpli ölenleriň sany henizem azaldy.
Https://ourworldindata.org/indoor-air-pollution-dan geliň
Iş wagty: Noýabr-10-2022