Gysgaça syn
Köp adamlar açyk howanyň hapalanmagynyň saglygyna täsir edip biljekdigini bilýärler, ýöne içerdäki howanyň hapalanmagy saglyga möhüm we zyýanly täsir edip biler. Adamyň howany hapalaýjy maddalara duçar bolmagy baradaky EPA gözlegleri, içerdäki hapalaýjy maddalaryň açyk derejeden iki-bäş esse, käte 100 esse ýokary bolup biljekdigini görkezýär.1 Içerdäki howany hapalaýan bu derejeler aýratyn alada döredýär, sebäbi köp adam sarp edýär Wagtyň 90 göterimi jaýyň içinde. Bu gollanmanyň maksatlary üçin, içerdäki howanyň hilini (IAQ) dolandyrmagyň kesgitlemesi şulary öz içine alýar:
- Howadan çykýan hapalaýjylara gözegçilik;
- Equeterlik açyk howany tanatmak we paýlamak; we
- Amatly temperaturany we otnositel çyglylygy saklamak
Temperatura we çyglylygy äsgermezlik edip bolmaýar, sebäbi termiki rahatlyk aladalary “howanyň hiliniň pesligi” baradaky köp nägileligiň esasyny düzýär. Mundan başga-da, içerdäki hapalanma derejesine täsir edýän köp faktorlaryň arasynda temperatura we çyglylyk bar.
Daşky çeşmeler hem göz öňünde tutulmalydyr, sebäbi açyk howa mekdep binalaryna penjireler, gapylar we howa çalşygy ulgamlary arkaly girýär. Şeýlelik bilen, transport we meýdançalara hyzmat etmek, içerdäki hapalaýjy derejelere, şeýle hem mekdep meýdançalarynda açyk howanyň hiline täsir edýän faktorlara öwrülýär.
IAQ näme üçin möhüm?
Soňky ýyllarda EPA-nyň Ylmy maslahat geňeşi (SAB) tarapyndan geçirilen deňeşdirme töwekgelçilik barlaglary içerdäki howanyň hapalanmagyny ilatyň saglygyna abanýan daşky gurşaw töwekgelçiliginiň ilkinji bäşligine goşdy. Gowy IAQ sagdyn ýapyk gurşawyň möhüm düzüm bölegi bolup, mekdeplere çagalary terbiýelemegiň esasy maksadyna ýetmäge kömek edip biler.
IAQ meseleleriniň öňüni almazlyk ýa-da derrew jogap bermezlik talyplar we işgärler üçin saglyga uzak we gysga möhletli täsirleri artdyryp biler:
- Üsgülewük;
- Gözüň gyjyndyrylmagy;
- Kellagyry;
- Allergiki täsirler;
- Demgysma we / ýa-da beýleki dem alyş kesellerini agyrlaşdyrýar; we
- Seýrek ýagdaýlarda legioner keseli ýa-da kömürturşy gazyndan zäherlenmek ýaly durmuş üçin howply şertlere goşant goşuň.
Mekdep ýaşyndaky 13 çaganyň 1-e golaýynda demgysma bar, bu dowamly kesel sebäpli mekdebiň ýoklugynyň esasy sebäbi. Içerki daşky gurşawyň allergenlere (tozan çybyklary, zyýan berijiler we galyplar) astma alamatlarynyň döremeginde möhüm rol oýnaýandygyny görkezýän subutnamalar bar. Bu allergenler mekdeplerde köp duş gelýär. Mekdep awtobuslaryndan we beýleki ulaglardan dizel tükeniksizliginiň demgysma we allergiýany güýçlendirýändigini görkezýän subutnamalar bar. Bu meseleler:
- Okuwçylaryň gatnaşmagyna, rahatlygyna we ýerine ýetirişine täsir etmek;
- Mugallymyň we işgärleriň işini azaltmak;
- Erbetleşmegini çaltlaşdyryň we mekdebiň fiziki zawodynyň we enjamlarynyň netijeliligini peseldiň;
- Mekdebiň ýapylmagy ýa-da ýaşaýjylaryň göçürilmegi üçin mümkinçilikleri artdyrmak;
- Mekdep administrasiýasynyň, ene-atalaryň we işgärleriň arasyndaky dartgynlyk;
- Negativearamaz mahabaty döretmek;
- Jemgyýetiň ynamyna täsir etmek; we
- Jogapkärçilik meselelerini dörediň.
Içerdäki howa problemalary inçe bolup biler we elmydama saglyga, abadançylyga ýa-da fiziki ösümlige aňsat tanalýan täsirleri döredip bilmez. Alamatlaryna kelle agyry, ýadawlyk, dem gysmak, sinus dykylmagy, üsgülewük, asgyrmak, baş aýlanmak, ýürek bulanma we gözüň, burnuň, bokurdagyň we deriniň gyjyndyrylmagy degişlidir. Alamatlar hökmany suratda howanyň hiliniň ýetmezçiligi sebäpli bolup bilmez, ýöne yşyklandyryşyň pesligi, stres, ses we başgalar ýaly beýleki faktorlar sebäpli hem bolup biler. Mekdep okuwçylarynyň arasynda dürli duýgurlyklar sebäpli IAQ problemalary bir topara ýa-da diňe bir adama täsir edip biler we her adama dürli derejede täsir edip biler.
Içerdäki howanyň hapalanmagynyň täsirine has ýykgyn edip bilýän şahslara aşakdakylar girýär:
- Demgysma, allergiýa ýa-da himiki duýgurlyklar;
- Dem alyş ýollary;
- Basylan immun ulgamlary (radiasiýa, himiýa bejergisi ýa-da kesel sebäpli); we
- Kontakt linzalary.
Adamlaryň käbir toparlary, käbir hapalaýjy maddalaryň ýa-da hapalaýjy garyndylaryň täsirine has ejiz bolup bilerler. Mysal üçin, ýürek keseli bolan adamlar sagdyn adamlara garanyňda kömürturşy gazynyň täsirine has ýaramaz täsir edip bilerler. Azot dioksidiniň ep-esli derejesine duçar bolan adamlarda dem alyş ýokançlyklary has ýokarydyr.
Mundan başga-da, ösýän çagalaryň bedenleri, ululara garanyňda daşky gurşawa täsir edip biler. Çagalar has köp dem alýarlar, köp iýmit iýýärler we ulularyna garanyňda beden agramyna görä köp suwuklyk içýärler. Şonuň üçin mekdeplerde howanyň hili aýratyn alada döredýär. Içerdäki howany dogry saklamak “hil” meselesi däl; okuwçylara, işgärlere we desgalara goýýan maýa goýumlaryňyzyň howpsuzlygyny we dolandyrylyşyny öz içine alýar.
Has giňişleýin maglumat üçin serediňIçerdäki howanyň hili.
Salgylar
1. Wallace, Lans A. we ş.m. Jemi täsir etmegi bahalandyrmagyň usulyýeti (TEAM) Okuw: Şahsy täsirler, içerdäki açyk gatnaşyklar we Nýu Jerside üýtgäp durýan organiki birleşmeleriň dem alyş derejesi.Daşky gurşaw. Int.1986,12, 369-387.https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/0160412086900516
Https://www.epa.gov/iaq-schools/why-indoor-air-quality-important-schools-dan geliň
Iş wagty: 15-2022-nji sentýabr