Giriş
Kömürturşy gazyny (CO2) aşa dem alanyňyzda bedeniňizde näme bolýandygy hakda pikir edip gördüňizmi? CO2 gündelik durmuşymyzda umumy gaz bolup, diňe bir dem alýan wagtymyz däl, eýsem dürli ýanma proseslerinden hem öndürilýär. CO2 tebigatda möhüm rol oýnasa-da, onuň ýokary konsentrasiýasy saglyga howp döredip biler. Bu makalada CO2-iň adamlara zyýanlydygy, haýsy ýagdaýlarda saglyga howp salýandygy we ylmy ýörelgeler we saglyk töwekgelçiligi öwrenilýär.
Uglerod dioksidi näme?
Uglerod dioksidi e dem alyş prosesiniň möhüm bölegi bolup, ösümlikler üçin fotosintezde möhüm rol oýnaýar. CO2-iň iki esasy çeşmesi bar: ösümlikleriň we haýwanlaryň dem almagy we wulkan hereketleri ýaly tebigy çeşmeler we galyndy ýangyjynyň ýakylmagy we senagat zyňyndylary ýaly adam tarapyndan döredilen çeşmeler.
Adam işjeňliginiň artmagy bilen, global temperaturanyň ýokarlanmagyna ep-esli täsir edip, CO2 zyňyndylary yzygiderli ýokarlanýar. Teplisanyň täsiri bilen howanyň üýtgemegi, CO2 derejesiniň ýokarlanmagy bilen hasam güýçlenýär. CO2-iň bu çalt ýokarlanmagy diňe bir daşky gurşawa täsir etmän, saglyga howp salýar.
Kömürturşy gazynyň adam saglygyna täsiri
Adaty ýagdaýlarda atmosferada we bedende CO2 konsentrasiýalary saglyga howp salmaýar. CO2 dem almak üçin zerurdyr we her kim dem alyş wagtynda tebigy ýagdaýda CO2 öndürýär we çykarýar. Adaty atmosferadaky CO2 konsentrasiýasy takmynan 0.04% (400 ppm), zyýansyz. Şeýle-de bolsa, ýapyk ýerlerde CO2 derejesi ýokarlananda, saglyk meselelerine sebäp bolup biler. COokary CO2 konsentrasiýalary howadaky kislorody ýerleşdirip, baş aýlanmagyna, dem gysmagyna, bulaşyklyga, keýpiň üýtgemegine we agyr ýagdaýlarda hatda demikmegine sebäp bolup biler.
Fiziki oňaýsyzlykdan başga-da, ýokary CO2 konsentrasiýalaryna uzak wagtlap täsir etmek akyl funksiýalaryna täsir edip biler. Geçirilen gözlegler, CO2 derejesiniň ýokarlanmagy ünsi, ýady we karar kabul etmegi bozup biljekdigini görkezýär. Okuw otaglary ýa-da ofisler ýaly erbet şemalladylýan şertlerde CO2-iň köpelmegi ýadawlyga we ünsüňi jemlemekde kynçylyk döredip, işe we okuw işine ýaramaz täsir edip biler. COokary CO2-e uzak wagtlap täsir etmek garry adamlar, çagalar ýa-da dem alyş ýagdaýy bolanlar üçin has töwekgelçiliklidir.
CO2 derejeleriniň gaty ýokarydygyny nädip kesgitlemeli?
CO2 zäherlenmesiniň alamatlary adatça ýumşak rahatsyzlykdan başlaýar we konsentrasiýalaryň ýokarlanmagy bilen hasam erbetleşýär. Irki alamatlara kelle agyry, baş aýlanmak we dem gysmak degişlidir. Konsentrasiýa artdygyça, alamatlar bulaşyklyga, ýürek bulanma, çalt ýürek urmagy we agyr ýagdaýlarda koma bolup biler.
CO2 derejesine gözegçilik etmek üçin,CO2minitorsulanylyp bilner. Bu enjamlar hakyky wagtda CO2 konsentrasiýalaryny ölçýärler we içerdäki howanyň hiliniň howpsuzlyk standartlaryna laýyk gelmegini üpjün edýärler. Adatça, içerdäki CO2 derejesi 1000 ppm-den pes bolmaly we 2000 ppm-den ýokary CO2 derejesi bolan şertlere duçar bolmakdan saklanmalydyr. Bir otagda başyňyzy aýlaýan, emosional taýdan durnuksyz ýa-da özüňizi oňat duýmasaňyz, ýokary CO2 derejesini görkezip biler we derrew howa çalşygy çözülmelidir.
CO2 täsirini azaltmak çäreleri
CO2 täsirini azaltmagyň täsirli usuly, içerdäki howa aýlanyşygyny gowulandyrmakdyr. Gowy howa çalşygy CO2 konsentrasiýalaryny azaltmaga kömek edýär we arassa howany girizýär. Penjireleri açmak, işleýiş janköýerlerini ulanmak ýa-da kondisioner ulgamlaryny yzygiderli barlamak we goldamak, şemalladyşy ösdürmegiň gowy usullary. Ofisler, synp otaglary ýa-da jaýlar ýaly ýapyk şertlerde howa akymyny güýçlendirmek CO2-iň gurulmagynyň öňüni alyp biler.
Mundan başga-da, howa arassalaýjy ýa-da ösümlikler CO2 derejesini peseltmäge kömek edip biler. Öýjükli ösümlikler, parahatçylyk liliýalary we pyçak ýaly käbir ösümlikler CO2-ni netijeli siňdirýär we kislorody bölüp çykarýar. Beýleki howa çalşygy usullary bilen bilelikde howanyň hilini ýokarlandyryp bilerler.
Netijede, ýönekeý endikleri ösdürmek CO2 täsirini ep-esli azaldyp biler. Mysal üçin, howa çalşygy üçin penjireleri yzygiderli açmak, içerde köp adam bolmazlygy we howa aýlanyş muşdaklaryny ulanmak içerdäki arassa howany saklamagyň täsirli usullarydyr.
Netije
CO2-iň saglyga ýetirýän täsirine düşünmek gaty möhümdir, sebäbi bu şahsy abadançylyga we daşky gurşawyň durnuklylygyna degişlidir. Adaty CO2 konsentrasiýalary howp abandyrmasa-da, ýapyk ýerlerde aşa köp bolmak bilim akymynyň bozulmagy we dem alyş kynçylyklary ýaly saglyk problemalaryna sebäp bolup biler.
Içerdäki howanyň hiline üns bermek, howa çalşygy täsirli çäreleri görmek, howa arassalaýjylary ulanmak we gowy endikleri ulanmak bilen, CO2 täsirini azaldyp, sagdyn bolup bileris. Her kim, CO2 tarapyndan abanýan saglyga abanýan howplary azaltmak üçin töweregindäki howanyň hilini ýokarlandyrmak üçin işjeň işlemeli.
Az uglerodly durmuş ýörelgesini ösdürmek, energiýa netijeliligini ýokarlandyrmak, täzelenip bilýän çeşmeleri ösdürmek, transport ulgamlaryny ösdürmek, uglerod zyňyndylaryny azaltmak, energiýa tygşytlaýan önümleri ulanmak, ösümlikleriň örtügini ýokarlandyrmak, jemgyýetçilik transportyny saýlamak, galyndylary azaltmak, gaýtadan işlemek we hyzmatdaşlyk döretmäge kömek edip bilerýaşyl we sagdyn ýaşaýyş we iş gurşawy.
Iş wagty: 18-2024-nji dekabry