Içerdäki howa problemalarynyň esasy sebäpleri - Çilim we tüssesiz öýler

Ikinjiden tüsse näme?

Çilim, çilim, çilim ýa-da turbalar ýaly temmäki önümleriniň ýakylmagy we çilimkeşler tarapyndan çykarylýan tüsse garyndysydyr.Çilim çekýän tüsse daşky gurşaw temmäki tüssesi (ETS) hem diýilýär.Çilim tüssesine duçar bolmak käwagt meýletin ýa-da passiw çilim diýilýär.EPA tarapyndan kanserogen hökmünde toparlara bölünen çilim tüssesinde 7000-den gowrak madda bar.Çilim çekýän tüsse köplenç öýde, esasanam öýlerde we awtoulaglarda bolýar.Çilim tüssesi jaýyň otaglarynyň arasynda we ýaşaýyş jaýlarynyň arasynda hereket edip biler.Öýde ýa-da awtoulagda penjiräni açmak ýa-da howa çalşygyny ýokarlandyrmak, çilim tüssesinden goramaýar.

Çilim çekýän tüssäniň saglyga nähili täsirleri bar?

Çilim çekmeýän ulularyň we çagalaryň saglyga ýetirýän zyýany zyýanly we köpdür.Çilim çekýän tüsse ýürek-damar kesellerine (ýürek kesellerine we insult), öýken rakyna, çaga ölüminiň duýdansyz sindromyna, ýygy-ýygydan we agyr demgysma hüjümlerine we beýleki saglyk problemalaryna sebäp bolýar.Çilim tüssesi bilen baglanyşykly birnäçe möhüm saglyk barlaglary geçirildi.

Esasy netijeler:

• Çilim çekýän tüsse howpy ýok.
• 1964-nji ýyldaky hirurg generalynyň hasabatyndan bäri, çilim çekmeýän 2,5 million ulular çilim çekýändigi sebäpli öldi.
• Çilim çekýän tüsse, ABŞ-da çilim çekmeýänleriň arasynda her ýyl 34,000 töweregi ýürek keselinden wagtyndan öň ölmegine sebäp bolýar.
• Öýde ýa-da işde çilim çekýän çilim çekmeýänler, ýürek keselleriniň döremek howpuny 25-30% ýokarlandyrýar.
• Çilim çekýän tüsse, her ýyl ABŞ-da çilim çekmeýänleriň arasynda öýken rakynyň ölümine sebäp bolýar.
• Öýde ýa-da işde çilim çekýän çilimkeşler, öýken rakynyň döremek howpuny 20-30% ýokarlandyrýar.
• Çilim çekýän tüsse bäbeklerde we çagalarda köp sanly saglyk problemalaryny döredýär, şol sanda ýygy-ýygydan we agyr demgysma hüjümleri, dem alyş ýollary, gulak ýokançlyklary we çaga ölüminiň sindromy.

Çilim çekýän tüsse täsirini azaltmak üçin näme edip bilersiňiz?

Içerki gurşawda çilim tüssesini ýok etmek, saglyga zyýanly täsirini azaldar, içerdäki howanyň hilini we ýaşaýjylaryň rahatlygyny ýa-da saglygyny ýokarlandyrar.Hökmany ýa-da meýletin tüssesiz syýasaty durmuşa geçirmek arkaly çilim çekmek azalýar.Käbir iş ýerleri we barlar we restoranlar ýaly ýapyk köpçülik ýerleri kanun tarapyndan çilimsiz.Adamlar öz öýlerinde we awtoulaglarynda çilimsiz düzgünleri döredip we ýerine ýetirip bilerler.Köp öýli ýaşaýyş jaýlary üçin, emlägiň görnüşine we ýerleşýän ýerine (meselem, eýeçilik we ýurisdiksiýa) baglylykda çilimsiz syýasaty durmuşa geçirmek hökmany ýa-da meýletin bolup biler.

• Öý çagalaryň we ulularyň çilim çekmek üçin esasy ýeri bolýar.(General hirurgyň hasabaty, 2006)
• Çilimsiz syýasaty bolan binalaryň içindäki öýler, bu syýasaty bolmadyk binalar bilen deňeşdirilende PM2.5 pes.PM2.5 howadaky ownuk bölejikler üçin ölçeg birligi bolup, howanyň hiliniň bir görkezijisi hökmünde ulanylýar.Howadaky inçe bölejikleriň köp bolmagy saglyga ýaramaz täsir edip biler.(Russo, 2014)
• Içerde çilim çekmegi gadagan etmek, içerdäki çilim tüssesini ýok etmegiň ýeke-täk usulydyr.Howalandyryş we süzmek usullary, çilim tüssesini azaldyp biler, ýöne ýok edip bilmez.(Bohoc, 2010)

Https://www.epa.gov/indoor-air-quality-iaq/secondhand-smoke-and-smoke-free-homes